Maj 2022
Wielka emigracja z Polski zaczęła się już w XIX wieku po upadku powstań narodowych. Najczęściej uciekano przed prześladowaniami do Europy zachodniej (Francji i Niemiec).
Na początku XX wieku Polacy zaczęli emigrować do USA, Kanady, Argentyny, Brazylii. W latach 1870-1913 wyemigrowało z Rzeczpospolitej ok. 5 milionów ludzi. W tym pewna rodzina z Polski.
W roku 1901 Wanda i Władysław Anderszewscy wybrali się za chlebem do USA. Wanda tęskniła za ojczyzną, nie chciała być emigrantką zatem w roku 1905 małżeństwo wróciło do Polski. Za zarobione pieniądze kupili działkę w Sulejówku przy ulicy Piłsudskiego 12. Władysław, który był budowlańcem wybudował przepiękną willę. Liczna rodzina wiodła w niej szczęśliwe życie.
Możemy sobie wyobrazić piękny, zielony Sulejówek z początku wieku. W okolicy przedwojenny fotograf Romuald Makarewicz rejestrował fotograficznie życie mieszkańców. Być może w licznych fotograficznych zbiorach – jego prawnuczka Ewa Gauld znajdzie zatrzymane w kadrze postacie z rodziny Anderszewskich.
Gdy w roku 1920 sprowadzili się tu państwo Zofia i Jędrzej Moraczewscy aktywnie uczestniczyli w życiu miasta. Możemy się domyślać, że i niedalekie sąsiedztwo marszałka Piłsudskiego dodawało uroku zamieszkaniu w naszym mieście.
Jędrzej – pierwszy premier niepodległej Polski działał w Stowarzyszeniu Przyjaciół Sulejówka, Pani Zofia organizowała potańcówki, na które chodziła córka państwa Anderszewskich. Być może korzystała z bogatej biblioteki Moraczewskich, być może wspólnie z ich córką Wandą – organizowała teatr.
Wszystko zmieniło się w roku 1944, kiedy to bomba burząco-zapalająca (tzw. krowa) wystrzelona z wyrzutni w Wesołej w sierpniu 1944 roku zniszczyła dom. Lokatorzy będący na piętrze zginęli a rodzina przebywająca na parterze cudem ocalała. Dom stał się ruiną. Zdjęcia, które zamieściliśmy pod adresem – „Willa Anderszewskich” obrazują ogrom zniszczenia. Jak czytamy we wspomnieniach pana Adama Kaczanowskiego – Władysław nie mogąc znieść utraty majątku, na który pracował całe życie, zmarł na serce 17 stycznia 1945 roku.
Mamy XXI wiek. U naszych wschodnich sąsiadów od trzech miesięcy trwa wojna. Takich willi, mieszkań, domów jak ta z Sulejówka jest teraz w Ukrainie tysiące. W ślad za ogromem zniszczeń podążają tragedie jednostek. Takich, jak rodziny Anderszewskich.
Nigdy więcej wojny!