Biuletyn „Sąsiedzi z Sulejówka”

Styczeń 2022

13 stycznia roku przypadła 152. rocznica urodzin Jędrzeja Moraczewskiego – legionisty, majora Wojska Polskiego, polityka socjalistycznego i niepodległościowego, premiera Rzeczypospolitej Polskiej (1918/1919), wieloletniego posła, ministra, jednego z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej, aktywnego działacza Stowarzyszenia Przyjaciół Sulejówka oraz  sąsiada Józefa Piłsudskiego.
Gdy w roku 1920 wraz z dziećmi i małżonką Zofią wprowadził się do Sulejówka był zwyczajnym gospodarzem troszczącym się o Dworek Siedzibę: kitował okna, reperował piece, kopał grządki w ogródku, aby żona mogła sadzić warzywa i kwiaty. Ziemia wokół była sucha, ale głębiej zalegały warstwy gliny, które powodowały, że w piwnicy pojawiała się woda. Konieczne było zrobienie drenażu i wykopanie studni chłonnej. Zajął się tym osobiści.
Rokrocznie w imieniny Zofii przypadające 15 maja pełnił rolę wspaniałego gospodarz: bawił gości dykteryjkami, częstował węgrzynem.
Był wielką miłością Zofii, przystojny, charyzmatyczny, dobry, w listach nazywała go Najdroższym Jędruszkiem. Małżeństwo Moraczewskich trwało 48 lat aż do tragicznego 5 sierpnia 1944, kiedy to zabłąkany odłamek pocisku spowodował śmierć Jędrzeja.
Od dwóch lat mieszkańcy Sulejówka w dniu urodzin I Premiera Niepodległej Polski tworzą krąg z światełek zapalanych przed kopcem Współtwórców Niepodległości. Organizowane wydarzenie nosi nazwę Jędrzejki. Tak było i w tym roku.
Zapraszamy do przeczytania wspomnień mieszkańców, którzy w Dworku Siedzibie bywali, o dworku pełnym książek, tętniącym życiem, w którym świadectwem przeszłości jest teraz Izba Pamięci Zofii i Jędrzeja Moraczewskich stworzona przez niedawno zmarłego Pana Krzysztofa Smosarskiego.

Grudzień 2021

Życie towarzyskie przenosi się do sieci. Lubimy to! Lecz czy sieć zastąpi spotkania na żywo, kontakt bezpośredni? Zapewne nie. Dlatego warto dbać o relacje w realu, rozglądać się wokół, czy ktoś nie potrzebuje pomocy. A jeśli nie pomocy, to zwyczajnej rozmowy, bliskości. Namówmy czasem rodzinę i sąsiadów do wspólnego wyjścia na spacer po sulejóweckim parku Glinianki. Może w święta?

Przed laty w Sulejówku prawie wszyscy się znali. Miejscowość rozrastała się powoli wokół przecinających ją torów kolejowych. Przed wojną powstawały okazałe wille. W latach 60. ludność napływowa z sąsiednich wsi budowała tu domy typu kostka, potem pojawiały się już obiekty bardziej nowoczesne, każdy z ogródkiem i zieloną trawką.

Kilka lat po zakończeniu II wojny światowej, w 1950 roku, zaczęto budowę osiedla przeznaczonego dla rodzin wojskowych położonego w pobliżu poligonu. Jego granice określają ulica Okuniewska, ulica Szosowa i Warszawska od wschodu. Od północy granica wytyczona jest przez las. Na południu umiejscowione jest osiedle przy pl. Stefana Czarnieckiego.

Osiedle niezwykłe. Miasto w mieście. Początkowo powstało pięć dwupiętrowych domów. W latach 70. pojawiły się bloki czteropiętrowe bez wind – z małymi mieszkaniami, a następnie trzy budynki z tak zwanej wielkiej płyty. Na parterze jednego z bloków [tego z pierwszej piątki] umieszczono sklep spożywczy i mięsny. Zbudowano szkołę [Zespół Szkół nr 2], ale najważniejsze było kasyno przy pl. S. Czarnieckiego 41. Pełniło ono funkcję kulturalnego centrum miasta. To miejsce, gdzie dochodziło do pełnej integracji. Jak czytamy we wspomnieniach mieszkańców – było w nim kino, stołówka, kawiarnia i biblioteka.

Budynek kasyna – właściwie Klubu Garnizonowego [wpisany do rejestru zabytków, obecnie niestety w ruinie] połączony alejką z osiedlem mieszkaniowym – stanowił jego część. Nieopodal znajduje się Wojskowy Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej, w którym zatrudniano mieszkańców. Mieszkańców, którzy się znali, lubili i współpracowali. W czynie społecznym zbudowali fontannę i basen. Spotykali się przy partyjce brydża, organizowali bale w kasynie, a dzieciom kółka zainteresowań.

Mamy już na portalu trochę starych fotografii i wspomnień, ale niezmiennie apelujemy do dzielenia się kolejnymi. Ufamy, że jeszcze znajdzie się ktoś, kto wzbogaci naszą opowieść o tym niezwykłym osiedlu. A może nawet ofiaruje nam zdjęcia? Może zechce udostępnić je do skopiowania, by współtworzyły historyczną ilustrację dawnego Sulejówka na portalu? Apelujemy również o to, co bardzo cenne – o podzielenie się z nami własną pamięcią. Strona https://sulejowekposasiedzku.pl/ to bowiem przede wszystkim osobiste wspomnienia mieszkańców miasta, składające się na wspólny obraz jego przeszłości. Zachęcamy do zgłoszeń, które pozwolą nam na spotkanie i dopełnienie zapisu o XX-wiecznym Sulejówku poprzez pryzmat indywidualnych świadectw, jakie rejestrujemy w ramach muzealnego projektu Archiwum Historii Mówionej.

Listopad 2021

Gdy na początku lat dwudziestych dwie wspaniałe kobiety – Zofia Moraczewska i Aleksandra Szczerbińska [później Piłsudska] zakupiły działki i domy w Sulejówku, oczy całego kraju zwróciły się na małą podwarszawską miejscowość, która była wówczas dość uboga i zaniedbana. Miała jednakże atuty w postaci bliskości stolicy, atrakcyjnych cen nieruchomości i pięknej, dzikiej, leśnej zieleni, którą tak pokochał Marszałek Józef Piłsudski. Ową dzikość i brak udogodnień mieszkańcy musieli okiełznać, aby dało się tu żyć.

96 lat temu, 8 września 1925 roku zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Przyjaciół Sulejówka. Działania społeczne rodziły się z bieżących potrzeb mieszkańców Sulejówka, który nie miał wówczas samodzielności administracyjnej. Utrudniało to funkcjonowanie i dbanie o jego rozwój. Początkowo utworzono sołectwo, a następnie gminę. Elektryfikacja, budowa dróg, sprawy kulturalno-oświatowe naszej miejscowości stały się dla zarządu i członków Stowarzyszenia sprawami priorytetowymi – aż do wybuchu II wojny światowej.

Imponująca była liczba zaangażowanych społecznie osób. Protokoły z zebrań które się zachowały i zostały niedawno opracowane i wydane przez obecne Towarzystwo Przyjaciół Sulejówka zawierają ponad setkę nazwisk, w tym Jędrzeja Moraczewskiego. Zarząd Stowarzyszenia pozostawił zapis swojej pracy z lat 1928-1939. Ich zawartość jest fascynująca i pokazuje zarówno zakres prowadzonych prac, jak i ich efekty.

Stowarzyszenie nie miało własnej, stałej siedziby – zatem posiedzenia Zarządu odbywały się w sulejóweckich lokalach i willach prywatnych członków zarządu: w willi „Błękitna” p. Kowalskiego, willi „Zosieńka” p. Gawłowskiego, willi „Bzów” pp. Kamińskich, w willi p. Śliwińskiego, willi p. płk. Paszki, w willi „Sobótka” p. Słodkowskiego, w lokalu świetlicy Sulejówka przy ul. Paderewskiego, w lokalu Dyoskory Wojnikonis, w lokalu p. Edwarda Kosiewicza, mieszkaniu prywatnym pp. Piaskiewiczów, a także w lokalu Zrzeszenia Towarzystw Miłośników Letnisk w Warszawie, przy al. Ujazdowskich 7 (gdy Sulejówek aspirował do bycia letniskiem).

Powołane na początku lat 80. ubiegłego wieku Towarzystwo Przyjaciół Sulejówka (TPS) jest dziedzictwem dawnego Stowarzyszenia Przyjaciół Sulejówka i początkowo postawiło sobie 3 główne cele: utworzenie Muzeum Józefa Piłsudskiego, utworzenie Enklawy Historycznej Sulejówka z części terenu miasta związanego z postaciami Józefa Piłsudskiego, Jędrzeja Moraczewskiego i Ignacego Jana Paderewskiego oraz nadanie ulicom na tym obszarze nazw związanych z międzywojenną historią Polski.

Siedzibą Towarzystwa jest, znajdujący się przy ul. 11 listopada 139, dworek “Siedziba” – należący przed laty do Zofii i Jędrzeja Moraczewskich. Sprawami dróg i elektryfikacją zajmuje się teraz Urząd Miasta z burmistrzem na czele. Zatem cele współcześni społecznicy mają zupełnie inne niż ich dawni poprzednicy.

Po realizacji 3 początkowych celów, TPS podjęło się organizacji Biegów Marszałka i Turniejów Strzeleckich z okazji Święta Niepodległości. Ponadto stworzyło programy społeczno-historyczne popularyzujące historię miasta i mieszkańców: Odkryj Sulejówek, Odczaruj Sulejówek, Kolędy z Sulejówka.

W czasach PRL nie było w Sulejówku oficjalnego podmiotu zrzeszającego działania społeczników, co nie znaczy, że mieszkańcy nic społecznie nie robili. Jest to jednak temat na kolejną, fascynującą opowieść.

Październik 2021

Po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości w roku 1918 Sulejówek staje się modną podwarszawską miejscowością. Zapewne takie nazwiska jak Piłsudski, Moraczewski, Rataj, Grabski przyciągają zamożnych mieszkańców Warszawy. Pojawiają się willowe rezydencje – zajmowane w czasie II wojny światowej przez Niemców, a w latach powojennych ochoczo przejmowane przez skarb Państwa, które zarządza w nich tak zwany kwaterunek wobec braków mieszkań po wojennej zawierusze.
Lata 50. i 60. obfitują w budowę licznych domów typu „kostka” na małych placach. W stosunkowo krótkim czasie Sulejówek staje się mieszaniną architektoniczną, w której dominują domy jednorodzinne budowane w różnych stylach. Zaczynają pojawiać się też niskie czteropiętrowe bloki – jak te na ulicy Idzikowskiego, na Pl. Czarnieckiego czy współcześnie na ul. Wodociągowej.
W połowie lat 50. na ulicy 1 maja [obecnie Dworcowej 91/93] wyrastają dwa przedziwnej urody kameralne bloki…
Do Sulejówka przybywa młody geodeta pan Marian Grus, absolwent Politechniki Warszawskiej – pracownik Centralnego Biura Studiów i Projektów (CBSiP) na Wileńskiej w Warszawie. Mąż Władysławy, ojciec trzech synów. Pracuje na terenie gminy mierząc grunty, parcelując majątki. Jest cenionym pracownikiem i dyrekcja wyznacza mu odpowiedzialne zadanie. Otóż ma znaleźć plac pod budowę małych bloków, w których ma pomieścić się po sześć niedużych mieszkań dla pracowników CBSiP. Budowę sfinansować ma Biuro.
Blisko torów, naprzeciwko pola emerytowanego kolejarza pana Pieczkiewicza młody inżynier znajduje plac, na którym są głębokie sadzawki. Postanawia plac osuszyć i ruszyć z budową. Powstaje pierwszy blok. Pan Marian dostaje w nim małe mieszkanie na I piętrze od strony wschodniej. Wkrótce zapada decyzja o budowie kolejnego bloku. Budynki długo pozostają nieotynkowane, piętrzą się problemy – piece kaflowe są zbudowane nierzetelnie, do piwnic wlewa się woda, szambo co i raz pokazuje swoje wątpliwie pachnące oblicze, stolarka okienna niedbale wykonana przepuszcza zimno i mróz. W piwnicy jest tyle wody, że ktoś wpada na pomysł, aby wpuścić tam ryby. Przybywają kolejni fachowcy. Wkrótce Biuro się poddaje i zarządzanie budynkami przejmuje Urząd Miasta.
A życie toczy się dalej. Panie [najczęściej niepracujące] spotykają się za domem na „babskie pogaduchy”, panowie pracują, budują garaże dla swoich samochodów, dzieci chodzą do szkół… baraku, starej szkoły, potem liceum na Paderewskiego [dawniej Dzierżyńskiego]. Bawią się na podwórku, zawierają przyjaźnie. Ktoś słucha Wolnej Europy.
A bloki? Nadal istnieją. Ich wygląd jest nieco podreperowany, w oknach są białe firanki… tylko nie ma już dawnych mieszkańców. I pola z żytem pana Pieczkiewicza naprzeciwko…

Wrzesień 2021

Sulejóweckie ulice. Przed laty nieoświetlone, piaszczyste – z licznymi dołami i kałużami w deszczowe dni. Jak to na wsi.
18 lipca 1962 roku osiedle Sulejówek [uprzednio wieś] otrzymało prawa miejskie, lecz proces budowy miejskiej infrastruktury przebiegał długo. Kolejne władze samorządowe borykały się z jej budową. Do tej pory nie wszyscy mieszkańcy mają asfaltowy luksus, choć w większości ulice są zadbane. Obecnie w Sulejówku jest bieżąca woda, kanalizacja i gaz miejski. Miasto rozrasta się w błyskawicznym tempie. Jednak budowy nowych dróg nie zawsze idą równolegle z powstawaniem nowych domów. Bywa, że są o krok z tyłu.

A jak było w czasie, gdy mieszkał tu Józef Piłsudski? Zerknijcie na zbiór naszych zdjęć. Zobaczycie dojrzewające zboże, ogromne pola kapusty przy torach, ulice z drewnianymi elektrycznymi słupami.

W latach 20. dojazd do Sulejówka był bardzo utrudniony. Gruntowe drogi dojazdowe nie były nawet utwardzone. Bywało, że w czasie wiosennych roztopów pod koła samochodu Marszałka podkładano deski, aby samochód mógł przejechać – nie zakopując się w błocie. Dopiero w latach 30. od Traktu Brzeskiego zbudowano wąską dojazdową drogę z bazaltowej kostki [Zachodnia strona Dworku Milusin]. Odszukajcie na naszym portalu fotografię dwóch małych chłopców stojących na owej kostce w jednakowych – zapewne szytych przez mamę – płaszczykach. To zdjęcie z roku 1956. Do roku 1988 była to ulica Henryka Sienkiewicza. W 70. rocznicę odzyskania niepodległości nazwano ją Aleją Piłsudskiego.

Główna brama wjazdowa na posesję Marszałka była od strony północno-wschodniej. Wiosną 1924 roku piłsudczycy przywieźli tabliczki z napisami „ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego” i zamocowali je bez powiadamiania władz gminy. Było to w dniu imienin Wodza – 19 marca.
Nazwa ta przetrwała 24 lata – do roku 1948. Przez 40 kolejnych lat ulica nosiła początkowo nazwę Generała Karola Świerczewskiego, a następnie Janka Krasickiego. Obecnie na odcinku od Dworcowej do Paderewskiego to ulica Legionów.

W zależności od historycznych fluktuacji – ulice w naszym mieście zmieniały nazwy i z pewnością jeszcze pojawią się kolejne. Mamy jednak jako mieszkańcy na sumieniu pewne zaniechania. Bo czy nie powinno być u nas ulic Aleksandry Piłsudskiej i Zofii Moraczewskiej? Wszak to te dwie wspaniałe kobiety – polityczki, działaczki społeczne, feministki kiedyś podjęły decyzje, że Sulejówek będzie miejscem dla ich rodzin; mężów i dzieci. To one za własne pieniądze kupiły tu domy i to dzięki nim mówi się dziś o Sulejówku. Świat musi o nich usłyszeć, a my musimy o nich pamiętać i realizować ich testament.

Sierpień 2021

W lipcu zaprosiliśmy was na cykl warsztatów fotograficznych i literackich inspirowanych zbiorami na portalu. W upalny weekend 24-25 lipca pod okiem fotografki i edukatorki Alicji Szulc poznaliśmy programy do obróbki zdjęć, nauczyliśmy się robić dobre zdjęcia w muzealnym ogrodzie.
Następnie ruszyliśmy w teren szlakiem punktów z portalu Sulejówek po sąsiedzku, żeby sprawdzić i dokumentować, jak wyglądają obecnie miejsca sprzed stu lat. Poza wytężoną pracą twórczą, w chyba najgorętszy weekend wakacji, jedliśmy pyszne jagodzianki z cukierni Babeczki z Sulejówka Miłosny, posililiśmy się lodami w naszej sulejóweckiej Słodkiej dziurce i przy okazji odkryliśmy na nowo dobrze znane okolice.
Kilka dni później na warsztaty literackie zaprosiła Kasia Bulicz-Kasprzak, nasza pisarka z sąsiedztwa. Uczestnicy uczyli się, jak zbudować syntetyczną i przejrzystą wypowiedź, jak patrzeć na świat i widzieć uważanej, ale też, jak pracować nad swoim warsztatem, żeby go doskonalić i rozwijać. Kasia zadała też pracę domową, którą wszyscy wzorowo odrobili. Nie jedynie wena, ale i systematyka jest ważna w pracy pisarskiej.
Na zakończenie wakacji spotkamy się jeszcze na warsztatach kolażowych. Stworzymy pocztówki z archiwalnych zdjęć połączonych z tymi wykonywanymi przez nas-współczesnych. Połączymy stare z nowym, historię z teraźniejszością, a pewnie dodamy do tego coś jeszcze… Miejsc na warsztatach już brak. Rozeszły się jak świeże bułeczki.
Czym są jednak pocztówki, które nie zostały zaadresowane, wypisane i wysłane? Nasze wyślemy w świat na początku września. Śledźcie koniecznie fb biblioteki, będziemy was informować o szczegółach tego wydarzenia, ale również, jeśli zwolni się miejsce na warsztaty kolażowe.

Lipiec 2021

Sulejóweckie glinianki są obecnie zadbanym terenem rekreacyjnym. Miejscem, gdzie mieszkanki i mieszkańcy Sulejówka w czasie wolnym mogą odpocząć wśród zieleni, nad wodą, obserwując jego mieszkańców – urocze kaczuszki. Mogą również posłuchać szumu fontann, śpiewu ptaków lub koncertu Młodzieżowej Orkiestry Dętej Akord, zrelaksować się na ławeczkach, leżakach, w hamakach, przyprowadzić dzieci na nowoczesny plac zabaw, pojeździć na rowerach, a także spotkać się z przyjaciółmi i grillować na specjalnie przygotowanych stanowiskach.
A jak było dawniej?
Na terenie glinianek (dawna Cechówka, a obecnie Miłosna) znajdowały się pokłady gliny. Stąd wzięła się nazwa tego terenu. Ich przemysłowe wykorzystywanie zaczęło się w roku 1866, kiedy to właściciel Okuniewa, Łopatin wybudował cegielnię. Zaczęto wówczas wydobywać glinę do produkcji cegieł. Doły po wykopaniu gliny zalano wodą tworząc stawy i nazywając je: Kozacki, Łabędowicza, Piątek i Babski. Miejscowa ludność i przyjezdni zażywali tu chętnie kąpieli. Przed II wojną światową wokół stawów powstały nawet boiska sportowe. Po wojnie, w roku 1948 teren został zalesiony. Niestety po latach stał się miejscem licznych, niekontrolowanych libacji, co w konsekwencji powodowało zaśmiecenie i degradację lasu wokół niemal wyschniętych i zaniedbanych stawów.
W 2010 roku powstał nowy stadion sportowy, a kilka lat później zaczęła się rewitalizacja i budowa nowoczesnych zbiorników retencyjnych oraz zagospodarowanie parku.
Na portalu można znaleźć wspomnienia mieszkanek i mieszkańców, zdjęcia zatrzymanych w kadrze chłopców – członków Koła Młodzieży Miłośnianka, które działało na terenie glinianek. Ze wspomnień dowiadujemy się, że ludzie chętnie tam przychodzili, że oprócz meczy rozgrywanych między Miłośnianką a drużyną Kolejarz były tam również potańcówki na dechach, festyny, a w czasach PRL-u pochody pierwszomajowe.
Minęło wiele lat, a kolejne pokolenia mieszkańców znów tu przybywają w poszukiwaniu relaksu, ruchu na świeżym powietrzu, muzyki czy spokoju wśród śpiewu ptaków.
Jeśli mają Państwo swoje wspomnienia (a może nawet zdjęcia) dotyczące tego miejsca, zachęcamy do kontaktu: kontakt@sulejowekposasiedzku.pl

Czerwiec 2021

Wczesne lata siedemdziesiąte XX wieku. W poczekalni na parterze małej starej willi po rodzinie Kamińskich przy ulicy Paderewskiego 94 jest pełno chorych dzieci – panie rejestratorki przygotowują karty, dzieci z mamami czekają na wizytę u pani doktor Krzykowskiej. Za chwilę zobaczymy, kto dostanie witaminę C i aspirynę, a kto serię zastrzyków z penicyliny. Małe fiolki z białym proszkiem w środku wzbudzają strach. Panie pielęgniarki będą musiały przyjeżdżać na służbowych rowerach codziennie do domu pacjenta, aby zaaplikować lek domięśniowo. Strzykawki były szklane a igły wielorazowe, po użyciu sterylizowane w specjalnym piecu.
W przychodni zazwyczaj jest zimno. Stare kaflowe piece nie są w stanie ogrzać pomieszczeń. Do plątaniny kabli i ledwo trzymających się ścian gniazdek podłączane są piecyki elektryczne, żeby choć trochę podnieść komfort chorych pacjentów i pracujących lekarzy. Drewniane podłogi pokryte dziurawym linoleum skrzypią. Lekarki łamią obcasy, bo co jakiś czas zmurszałe drewno zapada się. Schody prowadzące na górę skrzypią. Dziś są wyremontowane, ale pachną jak dawniej – minionym czasem.
Na górę wchodzą ciężarne, które mają umówioną wizytę w gabinecie ginekologicznym u pani doktor Siemaszko. W małym gabinecie zabiegowym słychać co jakiś czas płacz dziecka albo głos schorowanej osoby. U pani doktor Ławreńczyk – okulistki – jest cicho. Pracuje w skupieniu. Ma całkiem nowoczesną jak na owe czasy aparaturę. Dwa razy w tygodniu pacjentów przyjmują panie – Anna Padzik i dr Jankowska, psycholog i psychiatra.
Przychodnia jest mała i niedoposażona. Gabinety zaś ciasne. Jej surowy wystrój ratuje p. Szymanowska. Codziennie dba o każdy skrawek powierzchni, a do czyszczenia przestrzeni na styku ściany i podłogi używa… szczoteczki do zębów. Raz do roku odbywa się malowanie ścian, d dołu obowiązkowo farbą olejną. Jest siermiężnie, ale czysto.
Maleńki pokoik na poddaszu zachował się w pamięci wieloletniej kierowniczki dr. Marii Bramy-Rosik jako azyl dla personelu. To nie było jedynie pomieszczenie socjalne. Tam spotykano się z okazji imienin, czy świątecznych śledzików. Każdy przynosił z domu co mógł, świętowano w rodzinnej atmosferze. Lekarze i personel żyli w przyjaźni. Byli dla siebie wsparciem i zwyczajnie się lubili. Nie było rywalizacji czy obgadywania. To tam konsultowało się trudne przypadki, opowiadało o swoich radościach i smutkach.
Pani Żenia Dworak – wieloletnia położna i pielęgniarka środowiskowa – przynosiła z domu kwiatki i sadziła w ogródku nieopodal wiaty na rowery i wózki. Nie starczało jej ani siły, ani czasu na dbanie o cały teren przychodni. Rosły tam głównie chaszcze, ale też akacje.
Willa jest dla mieszkańców Sulejówka jedynym ośrodkiem zdrowia. Po wizycie u lekarza zostawało już tylko zrealizować receptę w jedynej aptece w miasteczku -po drugiej stronie torów, na ulicy Piastowskiej.
Ale to już będzie inna opowieść, którą kiedyś zamieścimy na portalu.

Maj 2021

*Jest 15 maja roku 1931. Imieniny Zofii. Zofia Moraczewska szykuje się do przyjęcia gości. Zakłada skromną sukienkę w kwiatki, upina spinkami lekko pofalowane włosy. Jeszcze tylko korale…Ogród i lasek wysprzątany Dom odmalowany. Pogoda jest piękna, na niebie ani jednej chmurki. Wkrótce przybędą goście, dla których pani Zofia, z pomocą pani Anieli przez kilka dni gotowała i piekła przeróżne smakołyki! Na stołach ustawionych w sosnowym lasku pojawiają się doskonałe potrawy: pasztet z cietrzewi upolowanych przez Jędrzeja, rolada z cielęciny w sardelowym sosie, szczupak w majonezie, sos morelowy, sałata z ryb i jarzyn, mizeria, sałata zielona ze śmietaną i 5 tortów: kawowy, Pilatowej, kawowy biszkoptowy, orzechowy z masą, czekoladowy i pomarańczowy, a na gorąco barszcz z francuskimi pasztecikami. Wybija godzina 15.00. Pierwsza przybywa pani Michalina Mościcka z piękną azalią w rozkwicie. Następnie panie ze Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, Sieroszewscy, wojewoda Twardo, Romanowie, Adam Kruczkiewicz, Valdenowie, p. Kadenacowa, Słodkowska Jadzia, Irka Prokop, Nela – a wieczorem Aleksandra Piłsudska. Jest morze kwiatów i różnorakich prezentów ręcznie wykonanych. Jest też walizka z przyborami toaletowymi. Jędrzej bawi gości opowiadając dykteryjki i częstując winem domowej roboty. Jest gwarno i wesoło. Wypielęgnowany dom i ogród, w którym zakwitły właśnie bratki i niezapominajki, budzą zachwyt! Drzewa obudzone wiosenną aurą tworzą piękne koronki na tle nieba.

[15 05 1937]. Biblioteka Narodowa: Magazyn Ikonografii F.69803/I. Dostęp online.

Dla Zofii Moraczewskiej dzień imienin był niezwykle ważny. Ważne były zwłaszcza „kochane kobietki” ze Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, w których towarzystwie czuła się świetnie. Zapraszana na liczne przyjęcia czuła się zobowiązana, aby raz w roku zrewanżować się i zaprosić gości do Sulejówka. Przygotowania do imieninowych obchodów trwały od rana do nocy przez trzy dni.  Przyjęcia zazwyczaj odbywały się na świeżym powietrzu, w sosnowym lasku, ale przy brzydkiej pogodzie goście byli przyjmowani w salonie. Wówczas stoły ustawiano w literę T. Mieściło się przy nich 45 osób.

W domu Państwa Moraczewskich  – Dworku Siedziba – jest Izba Pamięci im poświęcona. Można zobaczyć salonik i spróbować wyobrazić sobie, jak karkołomne zadanie miała Pani Zofia Moraczewska organizując przyjęcie dla licznie przybyłych gości. Niezmiennie zachęcamy do przeglądania naszej galerii adresów i czytania wspomnień mieszkańców. Wciąż odrywamy nowe fotografie i kolejne historie, którymi wkrótce będziemy się dzielić!

*Opis imienin z roku 1931 – na podstawie „Listów do siostry” w redakcji Beaty Gołkowskiej wydanych w roku 2018 przez Wydawnictwo LTW we współpracy z Wydziałem Nauk Historycznych i Pedagogicznych oraz Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego.

Kwiecień 2021

Jest jesień 1934 roku. Państwo Zofia i Józef Wójciccy wprowadzają się do nowowybudowanej willi przy ulicy Legionów 3 (obecnie Rozwadowskiego 9) w Sulejówku. Przedsiębiorca budowlany i jego dwaj wspólnicy (pan Droszcz i pan Skorupko) zafascynowani miasteczkiem budują trzy domy na parceli wielkości 8000 metrów kwadratowych. Państwo Wójciccy nie mogą przewidzieć, że nie będzie im dane długo i spokojnie tu mieszkać. Wiosną 1935 roku pan Józef umiera pozostawiając żonę Zofię i dwójkę małych dzieci.
Nikt nie przypuszcza, że willa Józefa zwana Świerkówką, stanie się źródłem dochodu dla wdowy. Będzie wynajmowała jej gościnne progi m.in przedwojennemu pasjonatowi fotografii, autorowi wielu zdjęć dokumentujących Sulejówek – Romualdowi Makarewiczowi, mieszkającemu tam z małżonką Janiną. Nikt nie przypuszcza, że podczas wojennej zawieruchy willa przedsiębiorcy budowlanego będzie przystanią dla niemieckiego wywiadu ani, że Rosjanie urządzą w niej szpital, a właścicielka będzie zmuszona do życia w towarzystwie wrogów.
Kiedy po wojnie władza ludowa wprowadza kwaterunek, w domu ponownie pojawią się przypadkowi lokatorzy: przeplatające się życiorysy, zdarzenia, historie związane z trudną codziennością, brakiem jedzenia, leków, środków do życia.
I tak po latach, nocą, w wirtualnej rzeczywistości messengera spotykają się potomkowie właścicieli willi oraz przedwojennych lokatorów. Jedno zdjęcie przedstawiające dwie rodziny na tle dawnej willi wywoła wspomnienia. Po 80. latach historia zatoczy koło. Czy kiedyś spotkają się w realu?

Takich historii może być wiele. Tworzyło je codzienne życie, a przywraca pamięci patrzenie w przeszłość. Jeśli chcecie uczestniczyć w szukaniu korzeni swojej rodziny, zaglądacie na portal, wypatrujcie znajomych twarzy na starych fotografiach. Zobaczcie, jak splatają się sąsiedzkie historie własne i naszych przodków.